Ẩm thực Hà Nội ( tiếp theo)

BÁNH TÔM HỒ TÂY

Ai đã từng đến Hà Nội chắc sẽ háo hức được một lần tìm đến bánh tôm nóng Tây Hồ, để có dịp thưởng thức thứ đặc sản có một không hai của đất này. Chỉ cần một lần thế thôi cũng đã thành ấn tượng. Bởi một lẽ ăn bánh tôm Hồ Tây đâu chỉ phải là ăn để mà ăn mà còn để ngắm trời, ngắm đất, ngắm người, ngắm cảnh.

Thưởng thức bánh tôm trong khung cảnh hoàng hôn mùa hạ thì thật tuyệt. Này nhé, con tôm nước ngọt Hồ Tây vừa chín tới phổng phao màu hồng lựu nằm trên mặt chiếc bánh vàng ươm, nhai cứ ròn tan như miếng bánh đa vừa nướng. Vị tôm ngọt mà thơm cộng với cái giòn và ngậy của bánh, chấm với nước mắm dấm chua cay, phảng phất hương cà cuống ruộng đồng ven đô cho ta cái cảm giác ngọt tê dịu dàng nơi đầu lưỡi. Cứ thế nhai tan một miếng, nhấp một hơi bia lạnh, hít thở qua hơi gió thoảng qua đượm mùi mỡ béo ngậy, thơm từ lò bếp lọt ra mà thả lòng mình thanh thản tận hưởng bánh và gió hồ mát rời rợi, để rồi lục tìm trong trí nhớ thấp thoáng đâu đó câu chuyện huyền tích Trâu Vàng lạc mẹ đã đầm mình làm nên sóng nước Hồ Tây hôm nay.

Bánh tôm Hồ Tây đã từ lâu đi vào tuổi học trò. Mấy ai đi học trường Bảo Hộ xưa (nay là trường Chu Văn An) lại không biết mùi bánh tôm nóng trước cổng trường. Bây giờ không còn bà hàng bánh tôm trước cổng trường nữa mà đã có một nhà hàng bánh tôm đồ sộ sang trọng. Thời đại công nghiệp đã xoá nhoà hình ảnh người chao bột, rán bánh để cho người ăn "bâu" quanh, "gạ" chuyện và chờ "chộp" lấy cái bánh đầu tiên vừa chín tới cho mình.

Cái thú ngồi xem người rán bánh bây giờ chỉ còn là hoài niệm. Người dân Hà Nội cũng đã dần quen với ngồi bàn cao, ghế tựa, uống bia, ăn bánh cắt sẵn từ trong lò. Cái khẩu vị của người ăn bánh tôm xưa bây giờ đã đã bị đánh rơi ở đâu, từ lúc nào, nhưng cũng chẳng mấy ai bận tâm tìm lại. Có lẽ với người Hà Nội biết ăn và sành ăn thì hình thức bán hàng chỉ là thứ yếu, mà cái quan trọng là bánh tôm Hồ Tây vẫn giữ được nguyên vẹn hương vị cổ truyền của nó, để cho bất cứ ai muốn thưởng thức cũng phải bất ngờ cảm nhận được mùi vị ngon lành của bánh tôm rất nóng, rất ròn, rất thơm ngậy với thứ nước chấm pha có nghề với đủ vị mặn, ngọt, chua, cay.


Nem chua rán
Không biết Hà Nội bắt đầu có nem chua rán từ bao giờ nhưng nay nó đã trở thành món quà vặt ưa thích của giới trẻ. Hôm nay, MonngonHanoi xin giới thiệu 1 địa chỉ nem chua rán được xếp vào hàng topten tại Hà Nội.


Có ý kiến cho rằng khi nói đến nem chua rán thì nem chua ở ngõ Tạm Thương (Hàng Bông) luôn có sức "hấp dẫn" đặc biệt đối với những người sành ẩm thực. Ngõ Tạm Thương nhỏ xíu nằm khuất trên con phố Hàng Bông sầm uất, náo nhiệt, ngõ chỉ dài khoảng 10 mét nhưng có đến 6, 7 hàng cùng bán nem chua rán. Nằm trong khu phố cổ nên nem chua ở đây mang một nét đặc trưng của người Hà Nội "năng động", "truyền thống" và “thanh lịch”.

Điều đặc biệt khi đến thưởng thức món nem chua rán ngõ Tạm Thương đó là phong cách “ẩm thực hè phố”. Khi đến đây, thực khách sẽ ngồi bằng những chiếc ghế nhựa. Nem chua được để trong những khay, đặt lên một chiếc ghế khác làm bàn. Tương ớt cũng được đặt trong những cái chén siêu nhỏ, vắt quất và khuấy đều lên là...ăn. Những chiếc nem chua sống chưa được ủ chín như nem chua gói thông thường được các bà hàng quà xếp gọn trong một khay to. Khi khách vào hàng gọi món, bà chủ mới nhanh tay lấy chiếc nem sống lăn vào lớp bột áo rồi thả vào chảo dầu nóng già. Sau một vài phút chiếc nem nổi lên khoác một màu vàng ruộm, bà chủ hàng nhanh tay vớt ra chiếc rổ sâu lòng cho ráo dầu.

Nem chua rán chín được cắt nhỏ bày vào mảnh lá chuối xanh. Để giảm bớt độ béo của nem chua rán, đồ ăn kèm ở đây vô cùng phong phú, nào củ đậu (sắn), dưa chuột, dứa, xoài xanh... Cánh nam giới thì gọi thêm chén rượu nếp trắng cho thêm phần khí thế và để đưa đẩy cái lưỡi trước miếng nem rán thơm phức. Cánh chị em phụ nữ chỉ dùng món khoái khẩu này với cốc trà đá hay nhân trần thôi. Sau vài phút chờ đợi, một khay nhỏ đã bày đầy đủ trước mặt, nem được cắt xéo vàng ruộm, mặt trong hồng đào dính vào nhau vì những sợi bì được độ nóng của mỡ làm chảy nhựa, những lát củ đậu trắng, miếng dưa chuột chẻ xanh... làm nên một bức tranh đẹp mắt. Với lấy chiếc xiên tre nhỏ được vót nhọn, nhâm nhi mấy miếng nem chua rán chấm tương ớt cay cay ngọt ngọt, miếng nem chua dính dính dẻo dẻo cắn vào miệng, nhai đến đâu như tan chảy ra đến đấy. Uống trà đá hay nhân trần rồi ăn kèm với ít dưa chuột, củ đậu, hay xoài xanh để giảm bớt cái sự cay cay của tương ớt thì không gì tuyệt bằng.

Cứ xâm xẩm tối, tầm 5h trở đi phố Hàng Bông lại tấp nập đón khách ăn nem chua rẽ vào ngõ Tạm Thương. Nhìn dòng người tấp nhập tới lui là đủ biết món ăn này đắt hàng biết chừng nào. Sau những giờ làm việc, học tập căng thẳng, con ngõ nhỏ Tạm Thương thơm nức mùi nem chua rán lại là nơi tụ họp, thư giãn của rất nhiều bạn trẻ.

Lạc rang húng lìu

Những hạt lạc thơm mùi húng lìu, quế và hồi, giòn giòn, bùi bùi thật hấp dẫn. Món quà vặt đơn giản này được bán nhiều nhất trên phố Bà Triệu.


Không biết là từ khi nào trên phố Bà Triệu lại mọc lên những hàng bán thứ quà vặt này. Chỉ biết rằng, giờ đây, trong tiết trời se lạnh, muốn tìm một món ăn chơi rả rích thì người ta lại tìm đến con phố này mua một gói lạc rang húng lìu.

Lạc rang thì nơi nào, mùa nào cũng có. Món ăn chả có gì đặc biệt, chỉ là một món ăn chơi dân dã, mấy người đàn ông dùng để nhâm nhi với chén rượu chờ món nhậu. Có khi lúc trời mưa, không muốn đi chợ, nhớ ra nhà còn lạc, đem ra rang một bữa, thả vào bát mắm ớt cay cay, ăn cùng rau muống luộc dầm sấu. Chao ôi, đơn giản mà vẫn thật là ngon!

Thứ lạc rang mà các bà nội trợ hay làm khác hẳn thứ lạc rang húng lìu thơm nức, giòn tan mà ta mua ở Bà Triệu. Lạc rang húng lìu cũng là lạc rang nhưng cách làm cầu kỳ và có hương vị thật độc đáo. Lạc được chọn kỹ, không còn những hạt mốc, hỏng. Sau đó được tẩm ướp kỹ với húng lìu, quế, hồi và những gia vị đặc biệt. Cuối cùng mới đến công đoạn rang. Mà rang cũng cẩn thận lắm để có được thành phẩm là những hạt lạc giòn, thơm, ngon mê ly. Lạc được rang trên bếp củi, bằng chảo gang, có cát để khỏi cháy. Phải rang thật kỹ, nhỏ lửa, xong còn phải ủ kín cho lạc thật giòn.


Hạt lạc còn nguyên lớp vỏ lụa mỏng màu đỏ tím, mặn mặn, ngọt ngọt, giòn tan mà thơm lừng mùi hồi quế. Nhón một vài hạt nhai kỹ một chút, ta thấy được cái béo béo, bùi bùi của lạc. Có hai loại là lạc đã bóc đi lớp vỏ ngoài, gọi là lạc trắng và lạc còn lớp vỏ lụa, gọi là lạc đỏ. Có người thích ăn lạc trắng vì nghĩ ngại xoa đi lớp vỏ ngoài nhưng những ai sành ăn thì lại chọn lạc đỏ bởi nó mang hương vị đậm đà hơn. Cũng nên để nguyên cả lớp vỏ ngoài màu đỏ ấy, thưởng thức để thấy được nguyên vẹn hương vị thơm ngon của lạc rang húng lìu.

Ngày xưa, món lạc rang húng lìu được bán khi vừa rang xong, nóng hổi, giòn tan. Nay, thời đại công nghiệp, gói lạc rang húng lìu được đóng gói, bán ở khắp mọi miền tổ quốc, có khi được đem ra cả nước ngoài. Không còn cái thú được thưởng thức những hạt lạc nóng, bỏng rẫy cả tay khi trời đông lạnh giá nữa, nhưng món lạc rang húng lìu vẫn thu hút được nhiều người sành ẩm thực. Mỗi khi có dịp đi qua Bà Triệu, nhìn thấy những hàng bán lạc rang húng lìu là tôi lại tạt vào, mua một gói, nhẩn nha ăn cả ngày để khỏi nhớ cái vị bùi bùi, thơm thơm, giòn giòn của món ăn bình dị này.

Bún ốc

Có câu "Ốc tháng mười, người Hà Nội", bởi đúng thời gian đó, ốc mới ngọt, giòn, béo nhưng quanh năm, cứ sáng ra, là có rất nhiều hàng bún ốc xuất hiện khắp các con phố to, ngõ nhỏ, nhưng muốn ăn ngon thì cũng phải kén hàng.

Nổi tiếng nhất có lẽ là bún ốc bà Sáu ở Mai Hắc Đế. Điểm đặc biệt của hàng này là nước dùng rất thơm, vị thanh đặc biệt. Không bán ốc nhỏ, nhưng ốc mít vừa vặn, ăn giòn, thơm. Nhưng hàng này chỉ bán vào buổi sáng qua trưa. Đến chiều tối là chủ khác và hương vị cũng rất khác. Có điều quán nhỏ quá, vừa ăn, vừa nhấp nhổm vì có người đứng đằng sau đợi. Buổi sáng mà chen được vào đây làm bát bún cho ấm lòng thì chắc muộn làm. Cứ trưa muộn muộn lên là chắc ăn.

Hà Nội có hẳn một dãy phố Hòe Nhai, rất nhiều hàng bún ốc. Nhưng các hàng "cô béo: thịt bò giò tai" dành cho những người thích nhiều đạm một chút. Vì ngoài ốc, còn có hầm bà làng cả đậu phụ cắt nhỏ rán, thịt bò trần, giò lụa, giò tai. Gọi là bún ốc, nhưng ăn một bát ở đây chất hơn ăn phở. Nước cũng không có vị thanh đặc trưng của dấm bỗng. Nhưng thỉnh thoảng đổi món cũng thấy lạ miệng.


Được nhiều người nhắc tới và nhớ nhung là bún ốc nguội ngay đầu Ô Quan Chưởng. Đi qua mà không tinh mắt thì cũng không thấy hàng này, vì quán nhỏ, ngồi lọt thỏm một góc của một quán nước, lại còn bị chắn bởi cột điện. Hàng nhỏ xíu, ngồi ra vỉa hè cũng chỉ được đến 6 khách là chật. Ăn chơi cũng hết veo một suất, thòm thèm lại phải ăn suất nữa. Vì một suất có được 5-7 con ốc nhồi trong một bát ăn cơm nhỏ, với lưng lưng nước chấm và cũng độ 5-7 con bún. Không rau sống ăn kèm, và không gì khác. Nhưng ốc ở đây thì giòn thơm, sạch tuyệt đối và nước chấm thì khó tả, vừa có vị thanh nhẹ của dấm bỗng, hơi chua, ngọt. Người ăn yếu cũng nhẹ nhàng và được 2 suất. Còn quen chắc dạ ăn cơm trưa, thì lại phải mua thêm ít bánh rán bi ngay cạnh, ăn cho ấm bụng. Nghe nói là dấm bỗng ở đây được chế biến rất cầu kỳ để đảm bảo ăn nguội mà khách không bị đau bụng. Một cô ca sĩ có tiếng theo chồng về Mỹ, hòa nhập nhanh với cuộc sống hiện đại, nhưng thỉnh thoảng lại nôn nao: "Thèm bún ốc nguội quá". Một món ăn đơn giản, nhưng đôi khi làm người xa quê nhớ nhà se sắt. Mỗi lần về, cô đều phải lượn qua đó, ăn liền 2-3 suất cho đỡ thèm.

Ở giữa phố Đội Cấn, cũng xuất hiện một quán lấy tên là Phố Cổ. Hàng này bị nhược điểm là nấu không đều tay, hôm ăn rất ngon, hôm lại bị nhiều dầu mỡ. Ở đây, có cả bún ốc nóng, ốc nguội và cả ốc chuối đậu. Trước quán sơ sài, nhưng giờ mới tân trang lại, ngồi cũng rất dễ chịu.


Bún ốc đầu đường Phù Đổng Thiên Vương hơi nhạt, nhưng bù lại có món nem ốc độc đáo. Thịt ốc cắt nhỏ làm nem, cuốn cùng lá lốt, chấm mayonaise, ăn rất thơm, lạ miệng. Có điều giá hơi chát, chỉ ăn thử cho biết.

Rất nhiều người khen ốc Phủ Tây Hồ, nhưng quả thật, ở đây chỉ dành cho khách phương xa tới thăm Hà Nội. Có thể không gian lãng đãng của Hồ Tây, với cái cảm giác thanh tịnh của Phủ, khiến nhiều du khách nhớ về bún ốc Phủ Tây Hồ. Nhưng với những người ở Hà Nội lâu năm, bún ốc ở đây nấu không được tinh xảo lắm.

Một trong những điều gây cảm tình của khách khi ăn món này là rổ rau sống ăn kèm. Phải đủ cả rau chuối thái nhỏ, xà lách tươi sạch, nhất là tía tô. Thiếu tía tô thì bún ốc sẽ mất một nửa hồn vía của nó.

Bún ốc là món ăn mùa hè hay mùa đông đều ngon miệng. Nhất là Tết, người cứ ngấy ngá ngang ngang, hậu quả của việc ăn quá nhiều thịt, chỉ cần lướt qua Đường Thành, ngửi thấy hơi nước dùng thanh thanh mùi dấm bỗng, là đã muốn quay xe lại...